Where words fail, music speaks
Wat is muziektherapie?
Muziektherapie is een non-verbale vorm van psychotherapie waarbij muziek het belangrijkste medium is doorheen de sessies.
In alle vormen van psychotherapie staat het opbouwen van een therapeutische vertrouwensrelatie tussen therapeut en cliënt centraal. De therapeut en cliënt gaan samen een groeiproces aan en bouwen in een sfeer van vertrouwen aan een samenwerkingsrelatie die zich verdiept, ontwikkelt en geschiedenis kent.
Vroegere relaties hebben mee gekleurd hoe mensen later relaties gaan ervaren en dit komt ook binnen in de relatie met de therapeut. Zo kan de therapeut bijvoorbeeld onbewust worden beladen met verwachtingen die voortkomen uit eerdere relaties. Door hierover samen te reflecteren, kan de cliënt contact maken met (vroegere) verwachtingspatronen, ervaringen, gevoelens, verlangens, voorkeuren… Hierdoor worden de eigen capaciteiten tot persoonlijke groei gefaciliteerd.
Daarnaast is het medium muziek een derde partner in deze vertrouwensrelatie. Muziek is een universeel en daarom erg toegankelijk medium dat mensen in beweging kan brengen, kan verbinden en toegang kan verlenen naar de eigen binnenwereld. Zeker wanneer uitdrukken in woorden (nog) moeilijk is, kan muziek de mogelijkheid bieden om intense en moeilijke belevingen tijdens het improviseren op muziekinstrumenten toch uit te drukken. De muziektherapeut kan er in de muziek voor de cliënt zijn en zijn beleving helpen dragen door het spel van de cliënt muzikaal te begeleiden en te structureren.
Wat mag je je voorstellen bij een sessie muziektherapie?
Over het algemeen ziet een sessie er als volgt uit. De therapeut en de cliënt kiezen elk een instrument uit het aanbod aan toegankelijke ritmische en melodische instrumenten in de ruimte. Vertrekkend vanuit de stilte komen ze samen tot een muzikale improvisatie. De cliënt heeft hier geen muzikale voorkennis voor nodig en mag vrij spelen wat er in hem of haar opkomt, zonder dat er bepaalde muzikale regels worden gevolgd. De muziektherapieruimte is hierbij een veilige plek waar je mag experimenteren en klinken zoals je bent. Voorzichtig, zacht, explosief, borrelend, afgestemd, onaf… Alles mag. Onbewust zal in de muziek van de cliënt een stukje weerklinken van wat er in hem of haar in het hier en nu leeft.
De muziektherapeut die hiervoor getraind is, zal zich in zijn muzikale begeleiding op empathische wijze afstemmen op de kwaliteiten van het spel van de patiënt (bv. het tempo, het volume, de sfeer). Hierdoor wordt via de muziek de beleving van de cliënt samen met de therapeut gedeeld. Wanneer helemaal vrij improviseren (nog) te beangstigend is, kunnen er spelregels afgesproken worden die een houvast kunnen bieden, zoals op één pianotoets spelen.
Na de improvisatie wordt er ruimte gelaten voor verbale reflectie, waarin cliënt en therapeut samen naar woorden kunnen zoeken voor wat er in de muziek geklonken heeft. Op die manier kan er langzamerhand op een meer bewust niveau vorm gegeven worden aan datgene waar tot nu toe geen woorden voor te vinden waren. Vaak gebeurt het dat er tijdens het reflecteren thema’s uit het dagelijkse leven van de cliënt verschijnen.
Door het proces van vormgeven van wat innerlijk speelt op een muzikaal-symbolisch en daarna eventueel ook op een talig-symbolisch niveau, kunnen moeilijke gedachten, gevoelens en belevingen (misschien voor het eerst) ervaren en doorwerkt worden. Door het toe-eigenen van deze aspecten van je innerlijke zelf, kan de impact ervan op je dagelijks functioneren gemilderd worden. Wanneer onder woorden brengen niet mogelijk is, kan er ook voor gekozen worden om enkel in de muziek te blijven, te ervaren.
Naast het samen improviseren op muziekinstrumenten is er eveneens ruimte om muziek te beluisteren, te componeren, songs te leren spelen… Jíj bepaalt het muzikale pad dat we bewandelen.
Voor wie kan muziektherapie zinvol zijn?
- Wanneer er sprake is van psychische of emotionele problemen (mensen met trauma, persoonlijkheidsproblematieken, angst, depressie, psychose…) kan muziek een toegangspoort vormen. Hierbij kan een tweesporentraject van verbale psychotherapie aangevuld met muziektherapie zinvol zijn.
- Wanneer communicatie met woorden niet (meer) mogelijk is (mensen met een ontwikkelingsstoornis, dementie…), biedt muziek de mogelijkheid om toch contact te kunnen maken.
- Bij een mentale en/of fysieke beperking kan er via spelvormen ook op orthoagogische (i.p.v. therapeutische) wijze gewerkt worden aan het stimuleren van vaardigheden (sociale, emotionele, communicatieve, tactiele, motorische, cognitieve…).
Meer informatie over muziektherapie in België kan je vinden op de site van de Belgische Beroepsvereniging van Muziektherapeuten (BMT).
